Hịch Tướng Sĩ

Hịch Tướng Sĩ
Tướng  Trần Hưng Đạo

Ta thường nghe:
Kỷ Tín đem mình chết thay, cứu thoát cho Cao Đế;
Do Vu chìa lưng chịu giáo, che chở cho Chiêu Vương;
Dự Nhượng nuốt than, báo thù cho chủ;
Thân Khoái chặt tay để cứu nạn cho nước.
Kính Đức một chàng tuổi trẻ, thân phò Thái Tông thoát khỏi vòng vây Thái Sung;
Cảo Khanh một bầy tôi xa, miệng mắng Lộc Sơn, không theo mưu kế nghịch tặc.
Từ xưa các bậc trung thần nghĩa sĩ, bỏ mình vì nước, đời nào chẳng có ?
Ví thử mấy người đó cứ khư khư theo thói nhi nữ thường tình
Thì cũng đến chết hoài ở xó cửa, sao có thể lưu danh sử sách
Cùng trời đất muôn đời bất hủ được ? 

Các  ngươi
Vốn dòng võ tướng, không hiểu văn nghĩa,
Nghe những chuyện ấy nửa tin nửa ngờ.
Thôi việc đời trước hẵng tạm không bàn.
Nay ta lấy chuyện Tống, Nguyên mà nói:
Vương Công Kiên là người thế nào ?
Nguyễn Văn Lập, tỳ tướng của ông lại là người thế nào ?
Vậy mà đem thành Điếu Ngư nhỏ tày cái đấu
Đương đầu với quân Mông Kha đường đường trăm vạn,
Khiến cho sinh linh nhà Tống đến nay còn đội ơn sâu! 

Cốt Đãi Ngột Lang là người thế nào ?
Xích Tu Tư tỳ tướng của ông lại là người thế nào ? 
Vậy mà xông vào chốn lam chướng xa xôi muôn dặm đánh quỵ quân Nam Chiếu trong khoảng vài tuần,
Khiến cho quân trưởng người Thát đến nay còn lưu tiếng tốt!
Huống chi, ta cùng các ngươi sinh ra phải thời loạn lạc,
Lớn lên gặp buổi gian nan.
Lén nhìn sứ ngụy đi lại nghênh ngang ngoài đường,
Uốn tấc lưỡi cú diều mà lăng nhục triều đình;
Đem tấm thân dê chó mà khinh rẻ tổ phụ.
Ỷ mệnh Hốt Tất Liệt mà đòi ngọc lụa để phụng sự lòng tham khôn cùng;
Khoác hiệu Vân Nam Vương mà hạch bạc vàng, để vét kiệt của kho có hạn.
Thật khác nào đem thịt ném cho hổ đói, tránh sao khỏi tai họa về sau.

Ta thường
Tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối,
Ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa;
Chỉ giận chưa thể xả thịt, lột da, ăn gan, uống máu quân thù;
Dẫu cho
Trăm thân ta phơi ngoài nội cỏ,
Nghìn thây ta bọc trong da ngựa,
Cũng nguyện xin làm. 

Các ngươi
Ở lâu dưới trướng, nắm giữ binh quyền,
Không có mặc thì ta cho áo;
Không có ăn thì ta cho cơm.
Quan thấp thì ta thăng tước;
Lộc ít thì ta cấp lương.
Đi thủy thì ta cho thuyền; đi bộ thì ta cho ngựa.
Lâm trận mạc thì cùng nhau sống chết;
Được nhàn hạ thì cùng nhau vui cười.
So với
Kiên đãi kẻ tỳ tướng, Ngột Lang đãi người phụ tá, nào có kém gì?

Nay các ngươi
Ngồi nhìn chủ nhục mà không biết lo;
Thân chịu quốc sỉ mà không biết thẹn.
Làm tướng triều đình đứng hầu quân man mà không biết tức; 
Nghe nhạc thái thường đãi yến sứ ngụy mà không biết căm.
Có kẻ lấy việc chọi gà làm vui; có kẻ lấy việc cờ bạc làm thích.
Có kẻ chăm lo vườn ruộng để cung phụng gia đình;
Có kẻ quyến luyến vợ con để thỏa lòng vị kỷ.
Có kẻ tính đường sản nghiệp mà quên việc nước;
Có kẻ ham trò săn bắn mà trễ việc quân.
Có kẻ thích rượu ngon; có kẻ mê giọng nhảm.
Nếu bất chợt có giặc Mông Thát tràn sang
Thì cựa gà trống không đủ đâm thủng áo giáp của giặc;
Mẹo cờ bạc không đủ thi hành mưu lược nhà binh.
Vườn ruộng nhiều không chuộc nổi tấm thân ngàn vàng; 

Vợ con bận không ích gì cho việc quân quốc.
Tiền của dẫu lắm không mua được đầu giặc;
Chó săn tuy hay không đuổi được quân thù.
Chén rượu ngọt ngon không làm giặc say chết;
Giọng hát réo rắt không làm giặc điếc tai.
Lúc bấy giờ chúa tôi nhà ta đều bị bắt, đau xót biết chừng nào!
Chẳng những thái ấp của ta không còn
Mà bổng lộc các ngươi cũng thuộc về tay kẻ khác;
Chẳng những gia quyến của ta bị đuổi
Mà vợ con các ngươi cũng bị kẻ khác bắt đi;
Chẳng những xã tắc tổ tông ta bị kẻ khác giày xéo
Mà phần mộ cha ông các ngươi cũng bị kẻ khác bới đào;
Chẳng những thân ta kiếp này chịu nhục đến trăm năm sau tiếng nhơ khôn rửa, tên xấu còn lưu, 
Mà gia thanh các ngươi cũng không khỏi mang danh là tướng bại trận.
Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi muốn vui chơi thỏa thích,
Phỏng có được chăng ? 

Nay ta bảo thật các ngươi:
Nên lấy việc "đặt mồi lửa dưới đống củi nỏ" làm nguy;
Nên lấy điều "kiềng canh nóng mà thổi rau nguội" làm sợ.
Phải huấn luyện quân sĩ, tập dượt cung tên,
Khiến cho
Ai nấy đều giỏi như Bàng Mông,
Mọi người đều tài như Hậu Nghệ,
Có thể bêu đầu Hốt Tất Liệt dưới cửa khuyết,
Làm rữa thịt Vân Nam Vương ở Cảo Nhai.
Như thế chẳng những thái ấp của ta mãi mãi vững bền
Mà bổng lộc các ngươi cũng suốt đời tận hưởng;
Chẳng những gia thuộc ta được ấm êm giường nệm,
Mà vợ con các ngươi cũng trăm tuổi sum vầy; 

Chẳng những tông miếu ta được hương khói nghìn thu
Mà tổ tiên các ngươi cũng được bốn mùa thờ cúng;
Chẳng những thân ta kiếp này thỏa chí,
Mà đến các ngươi, trăm đời sau còn để tiếng thơm;
Chẳng những thụy hiệu ta không hề mai một,
Mà tên họ các ngươi cũng sử sách lưu truyền.
Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi không muốn vui chơi,
Phỏng có được không ? 

Nay ta chọn lọc binh pháp các nhà hợp thành một tuyển, gọi là Binh Thư Yếu Lược.
Nếu các ngươi
Biết chuyên tập sách này, theo lời ta dạy bảo, thì trọn đời là thần tử;
Nhược bằng khinh bỏ sách này, trái lời ta dạy bảo thì trọn đời là nghịch thù. 

Vì sao vậy ?

Giặc Mông Thát với ta là kẻ thù không đội trời chung,

Mà các ngươi cứ điềm nhiên không muốn rửa nhục, không lo trừ hung, lại không dạy quân sĩ,

Chẳng khác nào quay mũi giáo mà xin đầu hàng, giơ tay không mà chịu thua giặc.

Nếu vậy, rồi đây, sau khi dẹp yên nghịch tặc,

Để thẹn muôn đời, há còn mặt mũi nào đứng trong cõi trời che đất chở này nữa ?

Cho nên ta viết bài hịch này để các ngươi hiểu rõ bụng ta. 

( Bản dịch từ Hán Việt của Ngô Tất Tố) 

@

Proclamation to the Officers 

General Trần Hưng Đạo 

I have often heard:
Ky Tin sacrificed his life to save the emperor Cao
Do Vu took a spear in his back to protect King Chieu
Du Nhuong swallowed coal to avenge his master
Than Khoai cut off his arm to help save the country
Kính Dức, a young man, shielded Thai Tong to escape Thai Sung’s siege
Cao Khanh, a distant subject, scolded An Lu Shan, and will not follow the traitor’s plan
Since the olden days, the faithful ones have sacrificed their lives for their countries.
Every generation has these faithful stoics. 
Supposing if those persons just lead mundane lives, 
Then they will each die inside a corner of their houses,
How can they leave their names on silk and bamboo
To live forever with the earth and the sky. 

You are descendants of warrior families, and not well-versed in literature
On hearing these stories, you are half-believing, half-doubting
Okay, the deeds of the old days, we will not discuss
Now, I will talk about those in the Song and Tang Dynasties
Who was Vuong Cong Kien?
Who was his lieutenant, Nguyen Van Lap?
They were the ones who defended the Dieu Ngu fortress
Against Mong Kha’ immense army counting over hundred thousand of men
Thus, the Song people still hold deep gratitude for them. 

Who was Cot Dai Ngot Lang?
Who was Xich Tu Tu, his lieutenant?
They were the ones who brave the hardships of crossing hundreds of miles through sickening land to beat down the Nam Chieu army in a few weeks
Thus, their names still live on in the hearts and minds of the Mongolian people
You and I were born in times of troubles
Growing up when the Motherland in danger
We see the enemy ambassadors swaggering on the roads
They bend their owlish tongues to insult our Court
Despicable as dogs and goats, but they dare to humiliate our high officials
Supported by Kublai Khan, they demand jade and silk to satisfy their bottomless greed
Putting on the title as King of Van Nam, they demand silver and gold, to empty our limited treasures
It’s no different than to give meat to a hungry tiger, and not the way to avoid future disaster. 

I often, at dining time, forget to eat, and in the middle of the night, beat on the pillow
My stomach entrails painful like it’s being torn to shreds, my tears falling profusely
I’m angered at not being able to cut the meat, tear the skin, eat the liver, drink the blood of our enemies
Even if I have to die a hundred times and my body left on the grass,
Or a thousand times my body wrapped in the horse’s skin
I still vow to do it. 

You have been under my command for a long while
You don’t have clothing, I give you clothing
You don’t have food to eat, I give you rice
Officers of low rank, I promote to higher rank
You have little compensation, I give you raise
You go by water, I give you boats,
You go by land, I give you horses
On the battlefront, we share the same dangers
When at leisure, we often laugh together
Compared with Cong Kien treating his officer, 
and Ngot Lang, his assistant, 
my treatment for you is nothing less. 

Now, you sit and watch your master humiliated but do not know worry
You suffered national humiliation but not feeling ashamed
Being an officer but standing as servant to the enemy soldier and do not get angry
Listen to the music played for the enemy ambassadors and not know anger
Some of you enjoy chicken fights, some enjoy the gambling games 
Some tend their farms to serve their families
Some long for their wives and children 
Some work on their businesses, but forget their national duties
Some are infatuated with hunting to the point of neglecting military exercises
Some like good wine, some love singing
But if the Mongolian enemies suddenly invade our country
Then the rooster’s sharp claws are not enough to pierce the enemy’s armor 
The gambling tricks not enough to implement military strategies
Lot of farms not enough to exchange for a life that’s worth a thousand gold pieces 

Busy with wife and daughter not of any use to national security
Lot of money but still not enough to buy an enemy’s head
Hunting dog although good, cannot chase away the enemies
Sweet wine cannot make an enemy die of drunkenness
Melodious, singing voice cannot deafen an enemy
Then at that time, when we are captured, how bitterly painful would that be!
Not only will my fief no longer exist
But your home will belong to another
Not only members of my family will be driven out
But you wives and children will be taken by others
Not only the tombs of my ancestors will be stamped upon
But the graves of your ancestors will also be dug up
Not only will I be put into shame for many generations
with my honor and name sullied and tarnished, 
But you will also bear the shame of being defeated 
Then at that time, even if you want to enjoy life 
Is it possible? 

Now, I will tell you in all frankness:
Take the business of “putting the fire under a pile of firewood” as serious
Train your soldiers. Have them practice shooting arrows
until everyone’s as good as Bang Mong or talented like Hau Nghe
Then we can hang Tat Liet’s head at the Imperial Gate
And make mince meat of the king of Van Nam at Cao Nhai
Then not only my fief will be safe forever
But, your privileges will be sustained your whole life
Not only my family can enjoy life’s comforts
But you too, can also spend your old age with your wives and children. 

Not only will my ancestral graves be maintained for thousand of years, 
But your ancestors will also be venerated throughout the four seasons
Not only,I will have my aspirations satisfied in this life
But you also, will be praised for hundreds of generations afterward 
Not only my title will be immortalized
But your names will also be recorded in the history books
Then at that time, even if you do not want to enjoy life,
Is that possible ? 

Now, I select the strategies of many military strategists, and make into one book, called “Principles of Military Strategies” .
If you will conscientously study this book, listen to my teachings, then you will be my true comrade-in-arms
But if you look down on this book, and ignore what I teach, then you are my enemies. 

Why is that?

The Mongolian invaders and us are the enemies that cannot live under the same sky

If you do not want to wash off the shame, eradicate evil, if you do not teach your soldiers,

This’s not different from turning the spear and begging for surrender, raising empty hands to yield to the enemies

If then, after that, when we have wiped away the enemies.

Your names will be dishonored for many generations. How can you have any face to stand in this word?

So now, I write this proclamation to let you all clearly understand my thoughts. 

(English translation by Vuong Thanh)