Hồn Việt Nào Cho Em
Trịnh Bình An
Có những cuốn phim sau khi coi xong khiến tôi thích thú hoặc bực
bội, nhưng cũng có cuốn phim khiến tôi băn khoăn, dường như vui, cũng
dường như buồn, cuốn phim đó chính là
phim “Hồn Việt”.
“Hồn Việt” là một
bộ phim trình bày lịch sử Quốc Kỳ và Quốc Ca của Việt Nam Cộng Hòa - nơi tôi đã
sinh ra và lớn lên cho tới ngày mất nước. Đấy chỉ là một bộ phim tài liệu với
những dữ liệu thực tế. Lá cờ vàng ba sọc đỏ, quốc kỳ của một chính thể đã bị
xóa sổ, không ngờ có ngày tung bay phất phới, đứng ngang hàng với những lá cờ
quốc gia khác tại nhiều nơi trên thế giới. Đáng lẽ tôi, một người từng sống
trên 10 năm dưới lá Cờ Vàng, phải cảm thấy xúc động và tự hào chứ? Nhưng
không hiểu sao tôi chỉ cảm thấy vui buồn lẫn lộn?
Nếu bảo Việt Nam là
người mẹ khổ đau qua những năm tháng chiến tranh, thì Việt Nam Cộng Hòa là cha,
người cha đã bị bức tử, người cha tôi đã phải xa khi còn tấm nhỏ. Quá nhỏ để
hiểu được chiến tranh đang xảy ra khốc liệt chung quanh, quá nhỏ để hiểu đang
có rất nhiều người ngày đêm chiến đấu bảo vệ miền Nam, bảo vệ cuộc sống yên ổn
cho hàng triệu sinh mạng trong đó có tôi.
Sẽ chẳng ai trách cứ một
đứa nhỏ ngượng ngùng với cha nếu nó đã bị lìa xa cha ngay từ lúc nhỏ.
Cũng thế, hẳn không ai trách nếu tôi thú thực rằng giờ đây, sau hơn 20 năm trên
xứ người, tôi cảm thấy chẳng có mấy rung động trước lá cờ ấy dù lý trí vẫn biết
rằng đó là lá cờ Tổ Quốc của mình.
Cho tới khi xem Phim “Hồn
Việt”, tới đoạn trình bày về lược sử hình thành Quốc Kỳ và Quốc Ca Việt
Nam, tôi bỗng cảm thấy dâng lên trong lòng một nỗi chua xót xen lẫn giận hờn.
Tôi tiếc ngày ấy đã
không được dạy bảo kỹ lưỡng về nguồn gốc Quốc Kỳ và Quốc Ca trong những giờ
Công Dân Giáo Dục. Tôi chỉ biết chào cờ và hát quốc ca như một thói quen. Giống
như một đứa con, chỉ được nguời ta chỉ vào ảnh cha mà bảo "Cha con đó!”
chứ không giải thích thêm cha là ai, cuộc đời cha như thế nào, cha đang chiến
đấu nghiệt ngã trong những hoàn cảnh nào…
May mắn thay, trong đại
gia đình dân tộc, vẫn còn những người anh, người chị đã từng sống với cha, đã
từng biết đến cha. Những anh chị ấy đã giữ cha trong trái tim họ cho đến cuối
đời. Tôi muốn nói tới những người Việt lưu lạc khắp nơi trên thế giới,
những người đã kiên quyết giữ vững lá cờ Việt Nam tự do, đã đấu tranh không mệt
mỏi để cuối cùng lá cờ ấy tung bay cùng với những lá cờ khác tại nơi họ cư ngụ.
Những anh chị ấy đã cống
hiến tuổi thanh xuân để xây dựng và bảo vệ miền Nam để những đứa trẻ như tôi
được thảnh thơi đến trường. Trên xứ người, những người anh người chị ấy
vẫn miệt mài tìm mọi cách gìn giữ những di sản tốt đẹp của đất nước để một
ngày nào đó khi chúng tôi - những
đứa trẻ đi lạc, muốn quay về sẽ thấy vẫn còn đó mái nhà xưa.
Ngày hôm nay, mỗi khi có
những dịp tụ họp đông người, việc chào cờ hay không chào cờ vẫn là một đề tài
nhạy cảm, có khi gây tranh cãi. Bên muốn chào cờ cho rằng không thể hưởng niềm
vui họp mặt trên xứ sở tự do mà quên đi công lao to lớn của những người đã nằm
xuống. Còn bên không muốn chào cờ thì bảo việc cử hành quốc kỳ và quốc ca là
nghi lễ trang trọng, nếu làm trong một tiệc dịp tiệc tùng vui chơi sẽ mất đi ý
nghĩa và giảm lòng tôn kính.
Cả hai phía đều có lý
của họ. Riêng tôi, tôi cho rằng những người thực tâm giữ gìn sự tồn tại của
Quốc Kỳ và Quốc Ca Việt Nam không quanh quẩn trong lý lẽ mà họ chỉ muốn hành
động từ tiếng gọi của trái tim.
Nếu không là tiếng gọi
từ trái tim, Đại Tá Phạm Bá Hoa đã không kiên trì sưu tầm mọi tin tức và hình
ảnh về các cuộc tranh đấu của người Việt khắp nơi để cho Quốc Kỳ Việt Nam được
công nhận tại các thành phố trên khắp thế giới. Mỗi một chiến thắng là một tin
vui làm nức lòng người Việt hải ngoại, và là kiểu mẫu cho những nơi khác noi
theo, để rồi chiến thắng nối tiếp chiến thắng. Kết quả là cho tới nay, trên đất nước Hoa Kỳ đã có 16 tiểu bang, 8 quận hạt, 103 thành phố đã công nhận lá Cờ Vàng Ba Sọc Đỏ là biều tượng cho Tự Do của Cộng Đồng Việt Nam hải ngoại.
Nếu không là tiếng gọi
từ trái tim, ông Chu Lynh đã không quyết tâm bắt tay vào việc thực hiện cuốn
phim “Hồn Việt” dù biết sẽ rất khó khăn, lấy ý nghĩ từ chuyến đi thăm
nghĩa trang Biên Hoà năm 2003. Nhìn tấm bia mộ của một người lính, lá cờ nhỏ bé
khắc trên ấy bị đục nát chỉ còn dấu vết lờ mờ, ông đau thắt lòng. Người
lính, người đồng đội của ông, cả một đời hy sinh chẳng được gì, đến khi chết
chỉ có mỗi lá cờ, vậy mà người ta vẫn nhẫn tâm tước đoạt.
Và nếu không từ tiếng
gọi từ trái tim, nhạc sĩ Lê Văn Khoa, người đã đưa âm nhạc Việt Nam đến với thế
giới, đã không thể soạn hòa âm phối khí cho bản quốc thiều Việt Nam trở nên
sống động tha thiết đến thế. Và những nhạc sỹ Ukraina – những người vừa thoát
khỏi địa ngục cộng sản, đã cảm thông, đã bắt nhịp cùng tiếng gọi trái tim ấy để
tấu lên một bản quốc thiều hùng tráng gây rúng động lòng người.
Tôi muốn ngừng lại một
chút để kể một câu chuyện lý thú về lá cờ hiện nay của nước Nga mà lịch sử của
nó có đôi điều tương tợ với lá Cờ Vàng VNCH.
Bắt đầu từ năm 1896,
Quốc Kỳ Nga có ba màu: trắng, xanh dương và đỏ. Sau Cách Mạng Tháng Mười 1917,
lá cờ ấy bị bỏ đi, thay bằng cờ đỏ búa liềm. Đến năm 1991, khi chế độ cộng sản
tan rã, Liên Bang Xô Viết (Soviet Union) trở thành Liên Bang Nga (Russian
Federation), cờ đỏ búa liềm bị dẹp bỏ, người Nga quay về với lá cờ ba màu
-Триколор (Tricolor) lúc trước.
Có nhiều giải thích cho
nguồn gốc ba màu trên quốc kỳ Nga. Một giả thuyết cho rằng đó là huy hiệu trên
khiên của vương quốc Grand Ducchy of Moscow. Huy hiệu này có hình thánh Saint
George mang giáp bạc, cỡi ngựa trắng, choàng khăn và cầm khiên màu xanh trên
nền đỏ. Một gỉa thuyết khác lại cho rằng đấy chính là ba màu trên khăn áo Đức
Mẹ Maria.
Như thế, nước Nga
- cái nôi sản sinh ra chủ nghĩa cộng sản, cuối cùng đã quay về với lá cờ
truyền thống. Một lá cờ với ba màu hòa dịu, ẩn chứa những niềm tin thiêng
liêng, có thể đó là lòng dũng cảm quên mình của thánh St. George, cũng có thể
là lòng từ ái bao la của Đức Mẹ.
So sánh với lá cờ nước
Nga, lá cờ Việt Nam nền vàng ba sọc đỏ cũng có màu sắc hòa dịu với những ý
nghĩa nhân ái: Màu vàng tượng trưng cho dân tộc Việt. Ba sọc đỏ là ba
miền Nam Trung Bắc. Tuy người dân thuộc ba miền (ba sọc đỏ) nhưng vẫn sống
chung một nhà (nền vàng). Dưới mái Nhà Việt Nam, con dân muôn đời thương yêu
đùm bọc lẫn nhau. Màu đỏ trên nền vàng còn là màu của nhiều lá quốc kỳ Việt Nam
qua nhiều triều đại khác nhau.
Khi kể câu chuyện nước
Nga tìm về lá cờ dân tộc phải chăng tôi muốn muốn nói đến việc phục hoạt lá cờ
vàng truyền thống của nước Việt Nam?
Hoàn toàn không. Lá Cờ
Vàng đã được chính quyền của môt số thành phố và tiểu bang Hoa Kỳ công nhận là
“Lá Cờ Tự Do và Di Sản” (Heritage and Freedom Flag). Người Việt
tị nạn sau khi nhập tịch là nguyện đứng dưới lá cờ của đất nước thứ hai. Việt
Nam tuy vẫn là tổ quốc thân yêu nhưng không còn thuộc quyền quyết định của
những người chúng tôi. Việc chọn lá cờ nào, bài hát nào cho Việt Nam tương lai
sẽ hoàn toàn tùy thuộc vào một chính phù và một quốc hội không còn cộng sản.
Những người ấy sẽ hiểu
biết thấu đáo về lịch sử của những lá cờ để nhìn cho ra lá cờ nào mang “Hồn
Việt”, còn lá cờ nào chỉ mang giả trá và thương đau.
Nếu đã nói tới quốc kỳ
thì không thể không nhắc tới quốc ca. Nghe ban nhạc Ukraina hòa tấu Quốc Thiều
Việt Nam, tôi mới thấy Quốc Ca Việt Nam có giai điệu thật phong phú, khi hùng
tráng, khi du dương như một nhắn nhủ thiết tha.
Là một học sinh qua hai
chế độ, tôi vẫn không thể quên bài hát Tiến Quân Ca của cộng sản. Nhạc
điệu quân hành nhưng khá nhạt nhẽo, chưa kể trong đó có những lời lẽ khát máu
đến ghê người. Một ca khúc tầm thường, thậm chí vô nhân có thể nào xứng đáng làm
biểu tượng cho một dân tộc lãng mạn và hiếu hòa như người Việt chăng? Nhưng
công bằng mà nói, bài hát Tiếng Quân Ca có lịch sử riêng của nó và xứng đáng
được ghi nhận như ca khúc của một thời. Những người dân Việt trong tương lai sẽ
tìm ra quyết định cho quốc ca cũng như quốc kỳ vậy.
Phim “Hồn Việt”
ra đời, hai năm tôi sau mới biết, cũng như tôi đã không biết rõ về Quốc Kỳ và
Quốc Ca Việt Nam sau hơn hai chục năm. Thật khá trễ tràng. Cảm giác buồn
vui lẫn lộn, vui vì biết được thêm quá khứ anh dũng của cha anh, buồn vì suốt
bao lâu nay lơ đãng trước những hy sinh cao cả ấy.
Mong sao bộ phim tài
liệu “Hồn Việt” sẽ giúp cho những thế hệ sau hiểu rõ về quốc kỳ và quốc
ca, từ đó thấy rõ tính cách Việt, mơ ước Việt, tâm hồn Việt thể hiện thế nào
qua quốc kỳ và quốc ca, để rồi có quyết định sáng suốt về con đường đi tới của
dân tộc.
Tổng Thống Woodrow
Wilson từng nói:
“The things that the flag stands for were created by the experiences of
a great people. Everything that it stands for was written by their lives. The
flag is the embodiment, not of sentiment, but of history.”
(Những gì một lá cờ biểu
tượng, đó là những kinh nghiệm đã được tạo dựng bởi một dân tộc tuyệt vời. Tất
cả những gì lá cờ biểu tượng đã được viết nên từ chính mạng sống của họ. Lá cờ
là hiện thân, không phải của cảm xúc, mà là của chính lịch sử).
Qua phim "Hồn Việt" tôi thấy lời của Tổng
Thống Wilson thật đúng, Quốc Kỳ và Quốc Ca Việt Nam thực sự đã được viết nên từ
mạng sống của biết bao người con dân Việt Nam kiên quyết chiến đấu vì Đất Nước,
vì Hòa Bình, vì Tự Do. Tôi dù biết điều ấy trễ nhưng vẫn còn chưa quá muộn. Khi
hiểu ra được như thế tôi chợt thấy mình tháo gỡ được mối băn khoăn.
Người cha bị bức tử của
tôi chưa bao giờ chết. Người vẫn còn đó cùng Lá Cờ Vàng lồng lộng bay trong gió
như chuyển trao mọi nỗi bi thương nhưng đồng thời cũng là niềm hân hoan về một
Đất Việt, một Dân Việt, và một Hồn Việt muôn đời.
Trịnh Bình An – 9/2014
Sơ lược về phim “Hồn Việt”
“Hồn Việt” là một
phim tài liệu dài 57 phút về quốc kỳ và quốc ca Việt Nam do Vietnam Film Club
thực hiện vào năm 2012. Phim gồm có 9 đề mục:
-
Lược sử hình thành Quốc Kỳ Việt Nam (cờ vàng ba sọc đỏ)
-
Lược sử hình thành Quốc Ca Việt Nam
-
Quốc Kỳ theo mệnh nước (đi theo người tỵ nạn sau biến cố 1975)
-
Quốc Kỳ Việt Nam tại hải ngoại
-
Quốc Kỳ Việt Nam trên thế giới
-
Những câu chuyện về Quốc Kỳ Việt Nam
-
Quốc Kỳ trong tim người Việt
-
Quốc Kỳ và người ngoại quốc
-
Trình tấu Quốc Thiều Việt Nam tại Kiev, thủ đô của Ukraina.
Sơ lược về “Viet Nam Film Club”
Vietnam Film
Club
được thành lập tháng 9 năm 2010 sau một thời gian dài vận động. Nhằm đáp ứng
nhu cầu đi tìm sự thật của người Việt, đặc biệt người dân trong nước về lịch sử
Việt Nam giai đoạn cận đại, Vietnam Film Club thực hiện các phim tài liệu lịch
sử liên quan đến Chiến Tranh Việt Nam, Đảng CS Việt Nam, và hệ lụy của cuộc chiến.
Tác
phẩm đầu tiên là DVD “Hồn Việt - Quốc Kỳ
Quốc Ca Việt Nam” (ấn bản Việt ngữ), “The
Soul of Vietnam - The Vietnamese National Flag and Anthem” (ấn bản Anh ngữ).
Các Video của Vietnam Film Club đã có mặt trên YouTube là những phần của hai bộ
phim tài liệu lịch sử nhiều tập sẽ phát hành bằng DVD vào năm 2015.
Liên
lạc: Chu Lynh, Editor, Vietnam Film Club
Xem Phim HỒN VIỆT
The Soul of Vietnam